Tradycyjny piernik herbaciany z powidłami i kremem grysikowym to doskonałe połączenie aromatycznego ciasta, słodko-kwaśnych powideł i aksamitnego kremu. Ten klasyczny polski deser łączy w sobie głęboki smak przypraw korzennych z delikatnością herbacianego aromatu, tworząc wyjątkowe doznanie smakowe. Piernik na herbacie jest niezwykle wilgotny i długo zachowuje świeżość, a dodatek powideł i kremu grysikowego sprawia, że każdy kęs jest pełen różnorodnych tekstur i smaków. To idealne ciasto na świąteczny stół, ale także na rodzinne spotkania przy kawie przez cały rok.
Składniki na aromatyczny piernik herbaciany
Podstawą udanego piernika herbacianego są świeże, aromatyczne składniki. Szczególną uwagę warto zwrócić na jakość przypraw korzennych, które nadają wypieku charakterystyczny, głęboki smak. Poniżej znajduje się lista wszystkich potrzebnych składników, podzielona na poszczególne elementy deseru.
Składniki na ciasto piernikowe:
- 500 g mąki pszennej typu 550
- 200 g cukru trzcinowego (można zastąpić zwykłym)
- 150 g masła
- 3 jajka (w temperaturze pokojowej)
- 250 ml mocnej, czarnej herbaty (zaparzonej i ostudzonej)
- 100 g miodu (najlepiej gryczanego lub spadziowego)
- 2 łyżki przyprawy do piernika
- 1 łyżeczka cynamonu
- 1/2 łyżeczki zmielonego imbiru
- 1/4 łyżeczki zmielonych goździków
- 2 łyżeczki sody oczyszczonej
- 2 łyżeczki proszku do pieczenia
- szczypta soli
- 2 łyżki kakao
Składniki na krem grysikowy:
- 500 ml mleka
- 100 g kaszy manny (grysiku)
- 150 g masła (miękkiego)
- 150 g cukru pudru
- 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego
- szczypta soli
Dodatkowo:
- 300 g powideł śliwkowych (najlepiej domowych)
- 50 g czekolady deserowej do dekoracji
- garść posiekanych orzechów włoskich (opcjonalnie)
Przygotowanie piernika herbacianego krok po kroku
Piernik herbaciany z powidłami i kremem grysikowym wymaga kilku etapów przygotowania, ale efekt końcowy z pewnością wynagrodzi włożony wysiłek. Sekret udanego piernika tkwi w cierpliwości i dokładności wykonania każdego kroku. Poniżej znajduje się szczegółowa instrukcja, jak przygotować ten wyjątkowy deser.
Przygotowanie ciasta piernikowego:
- Zaparz mocną herbatę (najlepiej czarną, aromatyczną) i odstaw do całkowitego ostygnięcia.
- W dużej misce rozpuść masło z miodem (możesz to zrobić w kąpieli wodnej lub mikrofalówce na niskiej mocy).
- Do ostudzonej mieszanki masła i miodu dodaj cukier trzcinowy i dokładnie wymieszaj, aż cukier zacznie się rozpuszczać.
- Wbij jajka, jedno po drugim, energicznie mieszając po każdym dodaniu, aby masa była jednolita.
- Wlej ostudzoną herbatę i dokładnie wymieszaj, aż składniki się połączą.
- W osobnej misce wymieszaj wszystkie suche składniki: mąkę, przyprawę do piernika, cynamon, imbir, goździki, kakao, sodę, proszek do pieczenia i sól.
- Stopniowo dodawaj suche składniki do mokrych, mieszając delikatnie szpatułką do połączenia składników. Nie mieszaj zbyt długo, aby ciasto nie stało się zbyt gęste i nie utraciło puszystości.
- Przełóż ciasto do formy wyłożonej papierem do pieczenia (najlepiej prostokątnej o wymiarach około 25×35 cm), wyrównując powierzchnię.
- Piecz w nagrzanym piekarniku w temperaturze 175°C przez około 40-45 minut lub do momentu, gdy patyczek wbity w ciasto wyjdzie suchy.
- Wystudź piernik całkowicie na kratce przed przystąpieniem do przekrojenia i przełożenia.
Przygotowanie kremu grysikowego:
- W rondelku zagotuj 400 ml mleka z dodatkiem szczypty soli, mieszając od czasu do czasu, aby mleko nie przypaliło się.
- Pozostałe 100 ml mleka wymieszaj dokładnie z kaszą manną, aby nie powstały grudki. Ten krok jest kluczowy dla uzyskania gładkiego kremu.
- Gdy mleko zacznie wrzeć, wlej powoli mieszankę kaszy manny, cały czas energicznie mieszając rózgą kuchenną.
- Gotuj na małym ogniu, nieprzerwanie mieszając, aż masa zgęstnieje i będzie odchodzić od ścianek rondelka (około 3-4 minuty).
- Zdejmij z ognia i natychmiast przykryj folią spożywczą, układając ją bezpośrednio na powierzchni budyniu, aby zapobiec utworzeniu się kożucha.
- Odstaw do całkowitego ostygnięcia (najlepiej do temperatury pokojowej).
- W osobnej misce utrzyj miękkie masło z cukrem pudrem na jasną, puszystą masę (minimum 3-4 minuty miksowania).
- Dodaj ekstrakt waniliowy i kontynuuj ucieranie, aby aromat równomiernie się rozprowadził.
- Stopniowo dodawaj ostudzony budyń grysikowy, łyżka po łyżce, cały czas miksując na średnich obrotach, aby składniki dokładnie się połączyły.
- Miksuj całość przez dodatkowe 2-3 minuty, aż powstanie gładki, puszysty krem o jedwabistej konsystencji.
Składanie piernika:
- Ostudzony piernik przekrój poziomo na dwie równe części ostrym nożem z ząbkami lub struną do ciast.
- Dolną część ułóż na paterze lub tacy i posmaruj równomiernie powidłami śliwkowymi, zostawiając około 1 cm marginesu od krawędzi (powidła mogą się rozpłynąć pod ciężarem górnej warstwy).
- Na powidła wyłóż połowę kremu grysikowego i delikatnie rozprowadź szpatułką, starając się uzyskać równą warstwę.
- Ostrożnie przykryj górną częścią piernika, lekko dociskając.
- Pozostałym kremem posmaruj dokładnie wierzch i boki ciasta, tworząc gładką powierzchnię.
- Udekoruj startą czekoladą i posiekanymi orzechami, delikatnie wciskając je w krem, aby się trzymały.
- Wstaw do lodówki na minimum 2 godziny, a najlepiej na całą noc, aby smaki się przegryzły i krem stężał.
Wskazówka eksperta: Piernik herbaciany najlepiej smakuje po 1-2 dniach od upieczenia, gdy smaki się przegryzą, a ciasto stanie się bardziej wilgotne i aromatyczne. Dlatego warto przygotować go z wyprzedzeniem przed planowaną uroczystością czy spotkaniem.
Wartości odżywcze piernika herbacianego z powidłami
Piernik herbaciany z powidłami i kremem grysikowym to deser bogaty w składniki odżywcze, choć należy pamiętać, że jest to słodkie ciasto, które powinno być spożywane z umiarem. Jedna porcja dostarcza nie tylko przyjemności dla podniebienia, ale również energii i wybranych składników odżywczych. Poniżej przedstawiono przybliżone wartości odżywcze jednej porcji (kawałek około 100g):
- Kalorie: około 350-400 kcal
- Białko: 5-7 g
- Węglowodany: 45-50 g (w tym cukry: 25-30 g)
- Tłuszcze: 15-18 g (w tym tłuszcze nasycone: 8-10 g)
- Błonnik: 1-2 g
- Żelazo: 1-2 mg
- Wapń: 50-70 mg
Piernik herbaciany zawiera również niewielkie ilości przeciwutleniaczy pochodzących z herbaty, przypraw korzennych oraz powideł śliwkowych, które mogą wspierać odporność organizmu i działać przeciwzapalnie.
Porady dotyczące przygotowania idealnego piernika herbacianego
Aby piernik herbaciany z powidłami i kremem grysikowym wyszedł idealnie, warto zastosować się do kilku praktycznych porad od doświadczonych cukierników:
- Wybór herbaty: Do piernika najlepiej sprawdzi się mocna, czarna herbata z wyraźnym aromatem. Doskonałe będą herbaty Earl Grey, Assam czy Ceylon, które dodadzą wyrazistego charakteru i głębi smaku. Zaparzaj herbatę dłużej niż zwykle, aby uzyskać intensywny napar.
- Przyprawy korzenne: Jeśli nie masz gotowej przyprawy do piernika, możesz przygotować własną mieszankę z cynamonu (3 części), imbiru (2 części), goździków (1 część), kardamonu (1 część), gałki muszkatołowej (1/2 części) i anyżu (1/2 części). Świeżo zmielone przyprawy mają znacznie intensywniejszy aromat.
- Powidła śliwkowe: Najlepsze będą domowe powidła o gęstej konsystencji. Jeśli używasz sklepowych, warto je wcześniej podgrzać i odparować nadmiar wody, aby nie rozmięczały ciasta. Możesz też dodać do nich łyżeczkę cynamonu dla wzbogacenia smaku.
- Krem grysikowy: Aby krem był idealnie gładki, masło powinno mieć temperaturę pokojową (wyjęte z lodówki minimum 2 godziny wcześniej), a budyń grysikowy musi być całkowicie wystudzony. Ucieranie masła z cukrem przez minimum 3-4 minuty to sekret puszystego kremu.
- Przechowywanie: Piernik herbaciany z kremem grysikowym i powidłami należy przechowywać w lodówce do 5 dni. Można go również pokroić na porcje i zamrozić (bez dekoracji) na okres do 2 miesięcy, szczelnie owijając folią spożywczą i aluminiową.
Ciekawostka: Piernik jest jednym z najstarszych wypieków w polskiej tradycji kulinarnej. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z XIV wieku, kiedy to był uznawany za przysmak dostępny głównie dla zamożnych. Dodatek herbaty to nowsza modyfikacja, która pojawiła się w XX wieku i sprawia, że ciasto jest bardziej wilgotne i ma głębszy, bardziej złożony aromat.
Warianty piernika herbacianego
Piernik herbaciany to ciasto, które świetnie poddaje się modyfikacjom i personalizacji według własnych preferencji smakowych. Oto kilka inspirujących wariantów:
Alternatywne nadzienia:
- Marmoladą morelową – słodka i delikatna alternatywa dla powideł śliwkowych, która wprowadza subtelną owocową nutę doskonale kontrastującą z korzennym ciastem
- Konfiturą z czarnej porzeczki – dodaje wyrazistej kwaskowości, która przełamuje słodycz ciasta i kremu, tworząc harmonijną całość
- Masą kajmakową – dla miłośników słodkich, karmelowych smaków; masa kajmakowa tworzy z piernikiem niezwykle sycącą, dekadencką kompozycję
Alternatywne kremy:
- Krem mascarpone – lżejsza i delikatniejsza alternatywa, która wnosi subtelną śmietankową nutę; wystarczy utrzeć 250 g serka mascarpone z 100 g cukru pudru i łyżeczką ekstraktu waniliowego
- Krem budyniowy – klasyczna opcja dla miłośników tradycyjnych smaków; przygotuj budyń waniliowy według instrukcji na opakowaniu i połącz z ubitym masłem
- Polewa czekoladowa – dla prawdziwych łasuchów; rozpuść 200 g gorzkiej czekolady z 100 ml śmietanki kremówki i oblej wierzch piernika, tworząc elegancką, błyszczącą warstwę
Wersja bezglutenowa:
Aby przygotować bezglutenową wersję piernika herbacianego, wystarczy zastąpić mąkę pszenną mieszanką mąk bezglutenowych z dodatkiem ksantanu (na 500g mąki dodaj 1 łyżeczkę ksantanu). Dobrze sprawdzi się mieszanka składająca się z 300 g mąki ryżowej, 100 g mąki ziemniaczanej i 100 g mąki z tapioki. Pozostałe składniki pozostają bez zmian. Bezglutenowy piernik może wymagać nieco dłuższego czasu pieczenia, dlatego warto kontrolować jego gotowość patyczkiem.
Najczęściej zadawane pytania o piernik herbaciany
Czy piernik herbaciany można przygotować wcześniej?
Zdecydowanie tak! To jeden z tych wypieków, które zyskują na smaku z upływem czasu. Samo ciasto piernikowe można przygotować nawet 3-4 dni przed podaniem, przechowując je szczelnie owinięte w chłodnym miejscu. Krem grysikowy najlepiej przygotować dzień przed planowanym składaniem ciasta. Gotowy piernik z kremem i powidłami najlepiej smakuje po 24-48 godzinach od złożenia, gdy smaki się przegryzą i harmonijnie połączą.
Jaką herbatę najlepiej wybrać do piernika?
Najlepiej sprawdzi się mocna czarna herbata o wyrazistym aromacie. Doskonałe będą: Earl Grey (z bergamotką, która dodaje cytrusowej nuty), Assam (intensywna i słodowa, pogłębiająca karmelowy charakter miodu) czy Ceylon (klasyczna i zrównoważona). Unikaj herbat owocowych i ziołowych, które mogą wprowadzić niepożądane nuty smakowe i zaburzyć klasyczny, korzenny profil piernika. Pamiętaj, aby zaparzyć herbatę mocniej niż zwykle – na 250 ml wody użyj 2-3 łyżeczki herbaty i zaparzaj przez 5-7 minut.
Jak uzyskać idealnie wilgotny piernik?
Kluczem do wilgotnego piernika jest odpowiednia ilość płynów (w tym przypadku herbaty) oraz dodatek miodu, który naturalnie zatrzymuje wilgoć. Ważne jest również, aby nie przesuszyć ciasta podczas pieczenia – lepiej wyjąć je z piekarnika odrobinę wcześniej niż później, gdy patyczek wbity w ciasto jest prawie suchy. Dodatkowo, przechowywanie piernika w szczelnym pojemniku z kawałkiem jabłka pomoże utrzymać jego wilgotność. Jeśli planujesz przechowywać piernik dłużej niż 2-3 dni, warto zawinąć go w folię spożywczą, aby zapobiec wysychaniu.
Czy można zamrozić piernik herbaciany?
Tak, piernik herbaciany doskonale znosi mrożenie. Najlepiej zamrażać samo ciasto piernikowe lub ciasto z powidłami, bez kremu grysikowego. Pokrój piernik na porcje, owiń szczelnie folią spożywczą, a następnie aluminiową i zamroź. Przed podaniem rozmrażaj w temperaturze pokojowej przez około 2-3 godziny. Jeśli chcesz zamrozić piernik z kremem, wybierz raczej krem na bazie masła (jak grysikowy) niż śmietany czy mascarpone, które po rozmrożeniu mogą się rozwarstwić. Zamrożony piernik zachowuje świeżość do 2 miesięcy.